Rozwój energetyki odnawialnej w Polsce w ostatnich latach to nie tylko modny trend, ale realna i dynamiczna transformacja systemu energetycznego kraju. Kluczową rolę odgrywają w tym procesie farmy fotowoltaiczne w Polsce, które z roku na rok zajmują coraz większe powierzchnie, dostarczając energii elektrycznej setkom tysięcy gospodarstw domowych. Skala tych przedsięwzięć, a także ich opłacalność, potencjał rozwojowy i uwarunkowania prawne sprawiają, że temat farm PV zasługuje na dogłębną analizę.

Wielkość farm fotowoltaicznych w Polsce

W niniejszym artykule kompleksowo omawiamy, jak duże mogą być farmy fotowoltaiczne w Polsce, jakie są największe instalacje w kraju, ile można zarobić na hektarze farmy, jak wygląda budowa i kto może inwestować w tego typu elektrownie.

Spis treści

1. Czym jest farma fotowoltaiczna?
2. Budowa farmy fotowoltaicznej: wymagania
3. Opłacalność inwestycji — farma fotowoltaiczna 1 ha: zysk
4. Największa farma fotowoltaiczna w Polsce i inne giganty rynku
5. Koszty budowy i czas realizacji farmy PV
6. Kto może inwestować w farmy fotowoltaiczne?
7. Systemy sprzedaży energii z farm PV
8. Farma słoneczna: dofinansowania i mechanizmy wsparcia
9. Farmy fotowoltaiczne w Polsce na tle Europy i świata

⠀

Czym jest farma fotowoltaiczna?

Farma fotowoltaiczna to dużogabarytowa elektrownia słoneczna, składająca się z tysięcy modułów PV, których zadaniem jest produkcja energii elektrycznej w oparciu o promieniowanie słoneczne. W przeciwieństwie do mikroinstalacji prosumenckich, farmy PV nie są przeznaczone do użytku własnego, lecz do zasilania sieci elektroenergetycznej. Ich moc zaczyna się zwykle od 0,5 MWp, choć coraz częściej spotyka się instalacje o mocy 1 MWp, 10 MWp czy nawet kilkuset MWp.

Tego typu elektrownie projektowane są z myślą o maksymalizacji uzysku energii w długim okresie czasu. Przy zastosowaniu nowoczesnych technologii, odpowiednio dobranych inwerterów i konstrukcji wsporczych, farma może efektywnie produkować energii nawet przez ponad 30 lat. Dla przykładu, instalacja o mocy 1 MWp w polskich warunkach klimatycznych jest w stanie wygenerować rocznie od 1000 do 1150 MWh energii elektrycznej, zależnie od lokalizacji oraz wydajności paneli.

Budowa farmy fotowoltaicznej: wymagania

Proces inwestycyjny rozpoczyna się od wyboru odpowiedniego terenu. Grunt musi spełniać szereg warunków, by projekt miał sens ekonomiczny i techniczny. Kluczowe znaczenie ma powierzchnia – aby zainstalować 1 MWp, potrzeba przeciętnie od 1,5 do 2 ha gruntu. W praktyce wiele farm budowanych jest na terenach popegeerowskich, nieużytkach rolnych czy dawnych wyrobiskach kopalnianych.

Działka pod farmę fotowoltaiczną powinna:

• mieć powierzchnię min. 1 ha,
• posiadać klasę gleby IV, V lub VI,
• nie być zacieniona przez drzewa lub zabudowania,
• posiadać dostęp do drogi dojazdowej,
• być płaska lub nachylona na południe.

Proces budowy farmy PV to przedsięwzięcie wieloetapowe, obejmujące m.in. badania geotechniczne, analizę opłacalności, uzyskanie decyzji środowiskowych, warunków przyłączeniowych, pozwolenia na budowę oraz wykonanie projektu wykonawczego. Następnie przystępuje się do prac ziemnych, montażu instalacji i przyłączenia do sieci elektroenergetycznej. Pełna realizacja może zająć od 18 do 30 miesięcy.

Opłacalność inwestycji — farma fotowoltaiczna 1 ha: zysk

Zyskowność przedsięwzięcia zależy od wielu czynników, m.in. ceny sprzedaży energii, kosztów budowy i eksploatacji, lokalizacji oraz formy wsparcia. Szacuje się, że farma fotowoltaiczna 1 MWp może przynieść:

• Roczny przychód: 375 000 – 400 000 zł netto
• Roczne koszty eksploatacji: 50 000 – 70 000 zł
• Zysk netto: 300 000 – 350 000 zł

Daje to okres zwrotu na poziomie 9–10 lat. Po tym czasie farma generuje czysty zysk przez pozostałe lata żywotności. Uwzględniając inflację, wzrost cen energii oraz rozwój technologii PV, realna rentowność może być jeszcze wyższa.

Największa farma fotowoltaiczna w Polsce i inne giganty rynku

Największa farma fotowoltaiczna w Polsce znajduje się w Zwartowie (woj. pomorskie). Jej moc wynosi 204 MW, a docelowo ma osiągnąć 290 MW. Instalacja zajmuje 300 ha i może zasilić nawet 150 tys. gospodarstw domowych. Budowa zrealizowana została przez firmę Goldbeck Solar i Respect Energy.

Wysokie miejsce w rankingu zajmuje również instalacja w Przykonie (EDPR), o mocy 200 MW, powstała na terenach zrekultywowanej kopalni. Trzecia co do wielkości to farma w Brudzewie (ZE PAK) – 82 MW. W czołówce znajdują się też projekty w Sochaczewie, Witnicy i Kleczewie.

Wszystkie te inwestycje łączy jedno: wykorzystanie nieużytkowanych lub zdegradowanych terenów i przekształcenie ich w źródła czystej energii.

Koszty budowy i czas realizacji farmy PV

Koszty budowy farmy fotowoltaicznej uzależnione są od wielu czynników: rodzaju paneli, inwerterów, konstrukcji, lokalizacji, zakresu prac ziemnych czy kosztów przyłącza. Średni koszt instalacji 1 MWp wynosi ok. 2,5 mln zł netto.

Proces inwestycyjny trwa od 1,5 do 2,5 roku. Najwięcej czasu pochłaniają procedury administracyjne – uzyskanie decyzji środowiskowej, warunków przyłączeniowych, pozwolenia na budowę. Sam montaż instalacji trwa zwykle kilka tygodni.

Kto może inwestować w farmy fotowoltaiczne?

Rynek farm PV podzielony jest między deweloperów a inwestorów. Deweloperzy przygotowują inwestycje – znajdują grunt, opracowują projekt, uzyskują decyzje i budują instalację. Czasem na tym etapie przekazują projekt inwestorowi. Inwestorzy z kolei kupują udziały w projektach i czerpią zyski z produkcji energii przez 15 lat (aukcje OZE) lub dłużej (umowy PPA).

W ostatnich latach dynamicznie rozwija się również rynek dzierżawy gruntów pod farmy. Właściciele nieużytkowanych działek mogą zarabiać od 15 do nawet 20 tys. zł rocznie za hektar.

Systemy sprzedaży energii z farm PV

Farmy słoneczne mogą funkcjonować w oparciu o różne modele sprzedaży energii:

• System aukcyjny OZE – gwarantowana cena przez 15 lat,
• Umowy PPA (Power Purchase Agreement) – długoterminowe kontrakty z odbiorcami energii,
• Sprzedaż bezpośrednia do sprzedawców energii,
• Sprzedaż na rynku SPOT po cenach rynkowych.

Każda z form ma swoje wady i zalety. Aukcje gwarantują stabilność, ale są konkurencyjne. Umowy PPA wymagają negocjacji i zdolności kredytowej klienta.

Farma słoneczna: dofinansowania i mechanizmy wsparcia

Inwestujący w farmy fotowoltaiczne mogą korzystać z licznych programów wsparcia:

• Fundusze UE (2021–2027),
• Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (2 mld zł),
• Energia Plus (745 mln zł preferencyjnych pożyczek),
• Kredyty z banków komercyjnych (BNP Paribas, BOŚ).

Szczególnie korzystne są instrumenty finansowe oferowane przez NFOŚiGW, obejmujące pożyczki na poziomie nawet 300 mln zł, z długim okresem spłaty i niskim oprocentowaniem.

Farmy fotowoltaiczne w Polsce na tle Europy i świata

W porównaniu z krajami zachodnimi Polska dopiero buduje pozycję na rynku wielkoskalowej fotowoltaiki. Dla porównania:

• Największa farma w Europie – Witznitz Solar Park (Niemcy) – 650 MW,
• Największa na świece – Midong Solar Project (Chiny) – 3,5 GW,
• Polska – Zwartowo – 204 MW.

Jednak tempo wzrostu sektora PV w Polsce należy do najszybszych w Europie, a liczba planowanych inwestycji potwierdza rosnące znaczenie kraju na mapie energii odnawialnej.